İçindekiler
- 1 Emsal Mahkeme Kararı Nedir?
- 2 Hangi Mahkeme Kararları Emsal Olur?
- 3 Emsal Karar Nasıl Aranır?
- 4 Bir Davada Emsal Karar Varsa Ne Olur?
- 5 İdare Mahkemesi Emsal Kararlara Nasıl Ulaşılır?
- 6 Emsal Karar Ne İşe Yarar?
- 7 Emsal Karar Örnekleri
- 8 Emsal Karar Bağlayıcı Mı?
- 9 Sadece Yüksek Mahkemelerin Kararları Mı Emsaldir?
- 10 Emsal Karar İle Yerleşik Uygulama Arasında Bir Fark Var Mı?
Emsal karar, hukuki bir sorun üzerine, gelecekteki kararlara yol gösterebilecek niteliklere sahip mahkeme kararıdır. Emsal kararlar hakimler için olduğu kadar avukatlar ve akademisyenler için de, yasanın nasıl yorumlandığını ortaya koyması bakımından değerlidir.
Emsal Mahkeme Kararı Nedir?
Emsal mahkeme kararı, kendisinden sonra gelecek mahkeme kararları için yol gösterici nitelikte olabilecek mahkeme kararlarıdır. Bu kararlar avukatlar için de savunmalarını güçlendirici bir araç olarak kullanılabilir, ancak bağlayıcı niteliğe sahip değildirler.
Hangi Mahkeme Kararları Emsal Olur?
Genellikle Yargıtay, Anayasa mahkemesi gibi üst mahkemelerin kararları emsal karar olarak kabul edilir. Ancak emsal kararlar bunlarla sınırlı değildir, Bölge Adliye Mahkemesi kararları, hatta ilk derece mahkemesi kararlarının bile daha küçük çaplı da olsa emsal karar olarak kabul edilmeleri mümkündür.
Emsal Karar Nasıl Aranır?
Emsal kararlar, internet üzerinden ücretli ve ücretsiz çeşitli karar arama programları aracılığı ile aranabilmektedir. Bunlar dışında çeşitli basılı kaynaklar aracılığı ile de emsal oluşturabilecek Yargıtay kararlarına ulaşılabilir.
Ne yazık ki emsal kararlara ulaşma sıkıntısı, avukat ve hukuk öğrencilerinin araştırmalarını sekteye uğratan bir husustur. Bu konuda bazı somut adımlar atılmış olsa da hala özellikle eski tarihli Yargıtay kararlarına erişim oldukça zor olabilmektedir.
Ücretsiz emsal yargı kararlarına internetten çeşitli forumlar ve Yargıtay’ın kimi kararlarını paylaştığı kendi internet sayfası üzerinden ulaşılabilir. Ancak konuya ya da ilgili kanun maddesine göre arama yapmak bu araçlar üzerinden mümkün değildir. Aranacak emsal kararın esas numarası, karar numarası ve tarihi biliniyor ise bu araçları üzerinden arama yapmak çok daha kolaydır.
Kazancı, Lexpera ve Sinerji en çok kullanılan emsal karar arama programlarıdır. Bu programlar yıllık bir üyelik ücreti karşılığında erişime açılmaktadır. Emsal kararların yanı sıra çeşitli akademik kaynaklara da erişim mümkündür. Yasa maddesine göre, konuya göre sınıflandırma, anahtar kelime ile karar arama gibi imkanlar bu programlarda mevcuttur. Pek çok hukuk fakültesi, öğrencileri için bu programlardan bir ya da birkaçına ücretsiz erişim fırsatı sunmaktadır. Bu konu hakkında bilgi almak isteyen öğrenciler, okul kütüphanelerinin uzaktan erişim kaynaklarını araştırabilir.
Bir Davada Emsal Karar Varsa Ne Olur?
Bir davanın konusu hakkında emsal karar olması, davanın sonucunu tahmin etmeyi kolaylaştırır. Buna karşın aynı konuda emsal karar olması mahkeme sonucunun kesin öngörülebileceği anlamına gelmez. Bunun nedeni, ülkemizde emsal mahkeme kararlarının bağlayıcı olmamasıdır.
İdare Mahkemesi Emsal Kararlara Nasıl Ulaşılır?
İdare mahkemesi emsal kararlarına internette çeşitli forumlar, Baro dergileri gibi kaynaklar üzerinden ücretsiz olarak ulaşılabilir. Lexpera, Sinerji, Kazancı gibi ücretli karar arama programları aracılığı ile de İdare Mahkemesi emsal kararlarına ulaşmak mümkündür.
Emsal Karar Ne İşe Yarar?
Emsal kararlar, mahkemelere bir hukuki sonuca ulaşma konusunda, avukatlara davaların sonuçlarının öngörülebilmesi hususunda ve akademik araştırmaların yürütülmesine yardımcı olur. Kıta Avrupası hukuk sistemine bağlı bir ülke olan Türkiye’de, Hukuk Genel Kurulu kararları dışındaki emsal kararlar bağlayıcı değildir. Ancak hukuk birliğinin sağlanması amacı ile, toplum koşulları ya da somut olay değişmedikçe genellikle mahkemeler emsal kararlara benzer kararlar vermektedir.
Emsal Karar Örnekleri
Ülkemizde her yıl yüzbinlerce dosya karara bağlanmaktadır, bu konuda verilecek örnek sınırsızdır. Son zamanlarda çok konuşulan bir emsal karar örneği olarak Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 2019/1370 Esas, 2019/6652 Karar numaralı kararı örnek gösterilebilir. Bu karara göre boşanmada, kadının aşırı dereceye varan kıskançlığı, eşinin geçmişteki kusurlu hareketlerinden kaynaklanıyor ise, boşanma davası sırasında kadına kusur olarak yüklenemez.
İş hukukunda sıklıkla başvurulan bir emsal karar olan Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2017/13109 Esas, 2019/ 22523 Karar Numaralı kararında ise rızası alınmadan maaşı azaltılan işçinin istifası halinde kıdem tazminatına hak kazanacağı hüküm altına alınmıştır.
Ceza hukuku alanında güncel bir emsal Yargıtay kararına göre, sokağa çıkma yasağı ihlali ve maske takmama ile ilgili ceza verme yetkisi mülki amirindir. Emniyet bu konuda idari para cezası kesemez, yalnızca tespit tutanağı düzenleyebilir.
Emsal Karar Bağlayıcı Mı?
Hukuk Genel Kurulu Kararları dışındaki emsal kararlar bağlayıcı niteliğe sahip değildir. Bu kararlar sadece yol gösterici ve fikir verici niteliğe sahip olabilir. Anglosakson hukuk sistemini benimseyen Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere gibi ülkelerde emsal kararların bağlayıcı niteliği çok daha fazladır. Bu ülkelerde üst mahkemelerin emsal kararları adeta kanun hükmündedir.
Sadece Yüksek Mahkemelerin Kararları Mı Emsaldir?
Emsal karar niteliği taşıyan tek mahkeme kararları yüksek mahkeme kararları değildir. Tüm mahkeme kararları kimi durumlarda emsal karar olarak kullanılabilmektedir. Özellikle yeni ortaya çıkan hukuki sorunlarda, henüz üst yargıya taşınmadıkları için emsal olabilecek üst mahkeme kararı henüz yoktur. Bu
Emsal Karar İle Yerleşik Uygulama Arasında Bir Fark Var Mı?
Emsal karar ve yerleşik uygulama birbirine yakın olmakla birlikte birbirinden farklı kavramlardır. Emsal karar bir konuda kendisinden sonra gelecek kararlara ışık tutabilecek tek bir karardır. Yerleşik uygulama ise bir mahkemenin aynı konu hakkında pek çok kereler benzer karar vermesidir. Yani emsal karar aynı konuda verilen tek bir kararı ifade ederken, yerleşik uygulama deyimi pek çok karar ile tekrarlanan bir görüşü ifade etmektedir.